Thế kỷ XVII được xem như một “khoảng trắng” trong lịch sử Việt Nam, khi tình hình chiến sự và chính trị khốc liệt dai dẳng giữa các thế lực đã dẫn đến hiện trạng là ngày nay còn lại rất ít văn bản ghi chép chính thống và phi chính thống của chính người Việt về giai đoạn này.

Tuy vậy, đã xuất hiện một nghịch lý: ở chính thời đoạn nhiễu nhương này, tuy thiếu vắng tài liệu bản địa, song nguồn tài liệu về hai Đàng đến từ thế giới phương Tây lại đặc biệt phong phú. Chưa kể, những tập sách đó, chủ yếu do các thương nhân, nhà truyền giáo, lữ khách và khoa học gia viết nên, đã cung cấp một lượng lớn thông tin chi tiết cùng các góc nhìn đa chiều thú vị.

Trong số các tài liệu này, "Ký sự xứ Đàng Trong" của Cha Christoforo Borri và "Mô tả vương quốc Đàng Ngoài" của thương nhân Samuel Baron là đặc biệt đáng chú ý, với nhiều thông tin và mô tả giúp người đọc hiện đại dựng nên được bức tranh vừa toàn cảnh lại vừa có tính đối sánh về hai Đàng thời bấy giờ.

Nắm bắt được tầm quan trọng của hai cuốn sách trên trong công tác nghiên cứu về Việt Nam thế kỷ XVII, hai nhà Việt Nam học là Olga Dror và K. W. Taylor đã dày công tìm hiểu và có những chú giải kỹ lưỡng, chất lượng, cùng phần giới thiệu hàm súc cho hai tác phẩm trên, giúp độc giả người Việt hiện đại phần nào dễ tiếp cận với bối cảnh lịch sử thời xưa.

Những chú giải như về nguồn gốc tên gọi “Cochinchina” và “Tonkin” (cùng nhiều biến thể); bối cảnh tiếp cận Việt Nam của người châu Âu ở thế kỷ XVII; cuộc đời riêng của hai tác giả/nhà du hành Christoforo Borri và Samuel Baron…

Tất cả được gói gọn trong ấn phẩm Việt Nam thế kỷ XVII: Những góc nhìn từ bên ngoài (Christoforo Borri về Đàng Trong và Samuel Baron về Đàng Ngoài).

Trích đoạn hay

“Những ghi chép trong sách chính là minh chứng cho sự khác biệt của hai vương quốc đồng thời thuộc lãnh thổ Việt Nam ngày nay. Tuy nhiên, chúng ta cần nhớ rằng Borri và Baron là hai con người khác biệt với đặc điểm xuất thân, kinh nghiệm, mục đích khác nhau… Tất cả những ghi chép của họ về hai vương quốc độc lập hẳn cũng vì thế mà mang những dấu vết riêng biệt gắn liền với xuất thân, quan điểm lẫn mục đích.”

“Borri và Baron đã góp phần đưa ra những quan điểm độc đáo khi cả hai hòa mình vào bối cảnh Việt Nam bấy giờ, đồng thời đưa chúng ta vào các vấn đề nghị sự của xứ sở, và tuy không phải người Việt nhưng họ đều gián tiếp hé lộ những ví dụ cho thấy sự tiếp xúc, tương tác và trao đổi thông tin giữa người Việt và người Tây dương thuở ban đầu.”