Mặt trời và Thép là một tiểu luận “phê phán tâm tình” ở đó Mishima dò xét nghiêm túc và sâu sắc chủ đề về sự phân li và hợp nhất của tâm trí và thân xác. Đó là một nỗ lực thiết lập và duy trì sự cân bằng động liên tục bị phá hủy rồi ngay tức khắc được tái sinh giữa các cực đối lập: ngôn ngữ và thân xác, tâm trí/tưởng tượng và thân xác, ngôn từ và thực tại, cảm giác và trí năng, nghệ thuật và cuộc đời, phong cách và đặc tính hành động, cái riêng và cái chung/phổ quát, cá nhân và tập thể, và cái chết và sự bất tử. Cho đến cuối tác phẩm, Mishima đã đưa tâm trí và thân xác, không chỉ của chính ông mà còn của độc giả, lên tới những tầng trời thăm thẳm, nơi tất cả các cực đối lập kia hợp nhất vĩnh viễn.

Tác phẩm cũng soi rọi đời sống tinh thần tác giả, người nghệ sĩ hiện sinh đúng nghĩa ở đó tư duy – lời nói – hành động nằm trên cùng một mặt phẳng. Mặt trời và Thép bởi vậy là một lối đi thuận tiện giúp ta xâm nhập vào thế giới văn chương phong nhiêu của Mishima.